Het dossier van Günter loopt over van afkortingen en soms staat er iets onleesbaar in potlood bijgeschreven. B.B. = Bau Battalion, deze afkorting wist ik voor kort nog niet. Een lezer wees mij op het bestaan van een afkortingenlijst bij het Bundesarchiv. En Jacqueline gaf mij de tip om Sütterlin Lesehilfe in te schakelen via Facebook. Deze keer sta ik stil bij de Bau Battalions die zijn ingezet rondom de inval in Polen en geef ik een inkijk in het dossier van Günter.
Verder in deze blog 'Termen en afkortingen', Update zoektocht' en 'Weblinks'.
Laat weten wat u vindt!
RAD omzetting naar Bau Battalion
Onderstaande informatie verkregen via www.wehrmacht-forum.de De Reichsarbeitsdienst werd tussen 1939-1945 op een andere manier ingezet dan dat ze tot nu toe gewend waren. De voorbereidingen op uitbreken van de oorlog van de Duitse Wehrmacht zorgde ervoor dat de Reichsarbeitsdienst niet meer verder kon werken aan de wederopbouw van het 'Reich'. De samenwerking met de leger- en luchtmachtafdelingen was versterkt sinds mei 1938, toen RAD-afdelingen moesten werken aan de bouw van de 'Westwall'. Toen het leger midden in de zomer van 1939 tegen Polen opmarcheerde, werden steeds meer RAD-afdelingen naar Oost-Pruisen verplaatst om de oogst op tijd binnen te halen.
Toen eind augustus 1939 de geheime mobilisatie begon, moest de RAD-leiding vanuit de verschillende werkgebieden zogenaamde bouwbataljons opzetten. Deze constructiebataljons bestonden uit actieve RAD-afdelingen. Deze werden aangevuld met personeel van de vervangende eenheden van het leger en de luchtmacht. Zo ook de RAD-gruppe 104 waar Günter op dat moment deel vanuit maakte.
Op 26 augustus 1939, de dag dat Günter bij de B.B. kwam, vormde de RAD bouwstaven met 29 secties:
De eerste 5 bouwstaven werden gebouwd in militair district II (Stettin),
Het bouwen van staven 6 - 10 in militair district III (Berlijn),
14-19 in militair district V (Stuttgart),
23-26 in militair district VI (Münster) ,
en 31-39 in militair district VIII (Breslau).
Aan welk militair district of bouwstaven Günter is toegewezen kan ik nog niet ontdekken.
Vanaf dat moment waren de RAD-afdelingen in de grensgebieden ondergeschikt aan de Wehrmacht en werden gebruikt als volwaardige lichte wegenbouw bataljons voor een mogelijke oorlogsinzet. Zij waren herkenbaar aan de gele armband met de inscriptie 'Deutsche Wehrmacht'.
De 62 voor de Wehrmacht opgezette RAD-bataljons kregen nieuwe nummers die door het leger en de luchtmacht in de 'Kriegsstärkenachweisung' (KStN) werden gebruikt. De wijziging van RAD-afdelingnummers in nummeraanduiding van Bau-Btle. werd uitgevoerd door 'Oberkommando des Heeres' (OKH).
Voorbeelden van omnummering:
RAD-Gruppe 63 Hagenow (Mecklenburg) = Bau-Bataillon 3,
RAD-Gruppe 80 Finsterwalde = Bau-Bataillon 19,
RAD-Gruppe 86 Landsberg/Warthe = Bau-Bataillon 26,
RAD-Gruppe 265 Göppingen = Bau-Bataillon 42,De 85 RAD-afdelingen die voorheen in Oost-Pruisen voor de oogst werden gebruikt, bleven ondergeschikt aan Arbeitsgauleitung I, die op haar beurt afhankelijk was van samenwerking met 'Armeeoberkommando' (AOK 3) van het leger. Arbeitsgau I heeft ook twee gemotoriseerde wegenbouwbataljons opgericht. Een ander bataljon van dit type werd opgericht in de East Mark-regio.
De 'Reichsarbeitsführer' (RAF) moest een klein deel van de vaste staf van de Führer vrijgeven aan de Wehrmacht voor gebruik van officieren en onderofficieren aan het front. Voor zover ik heb kunnen lezen zat Günter hier niet bij, en is hij leiding blijven geven aan- of binnen een Bau Batallion.
Met het uitbreken van WO2 werd de RAD-wet opnieuw geformuleerd op 9 september 1939. De vervulling van de verplichte arbeidsdienst bleef een voorwaarde voor het opnemen in de Wehrmacht. In de jaren erna zijn er aanvullende voorschriften in werking getreden. De oorlogsinspanning van de RAD werd in opdracht van de Ministers van Defensie van het 'Reich' vanaf 20 december 1939 ingesteld. De uitrusting werd aangevuld met gedeeltelijk lichte infanteriewapens en er kwamen extra transportmiddelen.
Aan het begin van de Poolse campagne begonnen sommige afdelingen en groepen van Arbeitsgaue I (Oost-Pruisen) en X tot XII (Silezië) met de opmars naar het oosten achter de legerkolommen. Zo ook Günter, die onderdeel was van Arbeitsgaue X Nederschlesien. Andere bouwbataljons volgden weken later.
De bataljons in Oost-Pruisen, onder leiding van de Oberbaustabes zbV (= 'zur besonderen Verwendung') kregen van het 3e opperbevel de opdracht om onmiddellijk alle wegen vanaf het einde van de 'Reichsbahn'-linies aan de grenzen over de volle breedte begaanbaar te maken en te starten met het repareren van de beschadigde bruggen.
Günter en de bataljons, mobiel gemaakt door fietsen, trokken dicht achter de fronttroepen aan mee Polen in. Zij brachten geïmproviseerde verbeteringen aan de wegen aan, bouwden tijdelijke oversteekplaatsen over de waterlopen en bouwden kilometerslange stokdammen door drassige stukken land. Andere bataljons werden ingeschakeld om het achterste legergebied schoon te maken. Dit omvatte het verwijderen van barrières en obstakels, het opruimen van het puin, het verzamelen en bekijken van oorlogsbuit en deden zij het nodige oogstwerk. Sommige bouwbataljons kregen gedeeltelijke taken toevertrouwd bij de wederopbouw van de verwoeste Wisla-brug in Dirschau.
De RAD-eenheden die nog op de 'Siegfriedlinie' (Westwall) stonden, zetten hun versterkingstaken voort en moesten:
verkeersroutes door de ontoegankelijke bosgebieden van de Eifel aanleggen
onderkomens voor de legertroepen maken
nieuwe geïmproviseerde vliegvelden aanleggen.
Het eindrapport van het 'Oberkomando Wehrmacht' OKW over de Poolse campagne van 23 september 1939 bevatte de volgende zinnen:
"Die hervorragenden Leistungen auf dem Gebiet der Nachrichtenverbindungen, der rückwärtigen Dienste, insbesondere der Wiederherstellung der Straßen, Brücken und Eisenbahnen, bei der sich auch der Arbeitsdienst besonders bewährte, haben der Führung ihre Aufgaben außerordentlich erleichtert."
Reichsarbeitsführer Hierl arriveerde op 26 september 1939 in Danzig om zijn persoonlijke dank uit te spreken aan de arbeiders die vanaf de eerste dag van de oorlog betrokken waren geweest bij de strijd om de Westerplatte en bij Gotenhafen. Een paar dagen later - op 6 oktober - stuurde de Oberkommando der Luftwaffe (OBdL) een bedankbrief aan Hierl.
De eerste bouwbataljons die in Polen werden ingezet, keerden half oktober 1939 terug naar het Reichsgebied. Sommigen van hen werden tegengehouden in de nieuw bezette gebieden en vormden de stammen. Hieruit ontstonden twee nieuwe werkdistricten ;
Arbeitsgaue II (Danzig-West-Pruisen / Generalarbeitsführer Dr. Wagner)
Arbeitsgaue III (Warthegau / Generalarbeitsführer Triebel).
De RAD-afdelingen van deze nieuwe werkdistricten werden voornamelijk gebruikt voor de wederopbouw van verwoeste constructies, wegen en bruggen. Voor bescherming tegen overstromingen op de Vistula, de grootste rivier in Polen, rivierbodemregulering van de Brahe en Kamionka én voor het droogleggen van moerassige gebieden in het zuiden van West-Pruisen.
In het dossier van Günter zie ik dat hij bij de B.B. tot 2 april 1940 in dienst was. Wat exact zijn locaties zijn geweest voordat hij terugkeerde, heb ik niet kunnen ontdekken.
Uw tips over dit onderwerp zijn welkom!
Termen en afkortingen
Tijdens mijn zoektocht en in het dossier van Günter kom ik veel afkortingen tegen die soms lastig te lezen zijn. Het BundesArchiv hanteert op de website een afkortingenlijst. Deze kan ik goed gebruiken. Sommige afkortingen heb ik via het internet gevonden:
RDA = 'Reichsdienstalter'. Günter lijkt in aanmerking te komen voor een bevordering. In een aantekening staat: 'Dienstaltersliste (1-8 1940)'. Op 17-12-1941/76 wordt hij bevorderd tot 'Oberfeldmeister' (=Ofm.). Wat de 76 betekent weet ik nog niet.Het lijkt op een regelaanduiding in de 'Dienstaltersliste', een lijst waarop alle soldaten werden bijgehouden.
BDA = 'Besoldungsdienstalter'. De BDA vormde tot en met 30 juni 2009 de basis voor de berekening van de salarissen van ambtenaren en soldaten.
Ewsg.i.e.Plst.mW. 1.5.38 = '...', mogelijk iets te maken met zijn bevordering tot Unterfeldmeister op 1 mei 1938.
K.V.K.II.Kl. mit Schw. = 'Kriegsverdienstkreuz 2e Klasse mit Schwertern'. Zoals hierboven te lezen, was een onderscheiding die hij op 1-9-1942 heeft gekregen voor 'Kaukasus Kampfhandlungen gegen SovjetruBland'. Het Kruis voor Oorlogsverdiensten 2de klasse met zwaarden werd op 18-10-1939 door Hitler ingesteld. Günter kreeg deze onderscheiding voor dapperheid. Deze stond niet direct in verbinding met militaire acties, maar bijvoorbeeld voor het onderhoud van frontlinie voertuigen en uitrusting daarvan en verdienstelijke prestaties bij de burgerwacht en/of bewakingswerkzaamheden.
Boven K.V.K.II staats SA. Sportabz.(eichung) en daarvoor kreeg Günter onderstaande onderscheiding.
Een uitgebreidere afkortingen-/termenlijst heb ik onder ' Weblinks' geplaatst.
Mocht u nog afkortingen herkennen...
Sütterlin Lesehilfe
Via Jacqueline een tip gekregen over de Facebookpagina 'Sütterlin Lesehilfe' waar u een Duits handschrift kan laten ontcijferen door vrijwilligers. Vaak al binnen 1 uur antwoord.
De volgende tekst heb ik o.a. laten ontcijferen:
Papierfabrik, Korrespondenz, Buchhaltung.
in Energie ü. Verkehrsaktiengesellsch(aft) (= Energie Verkeer aandelenbedrijf)
Verder speuren op internet gaf het volgende resultaat:
Hoogstwaarschijnlijk is Günter werkzaam geweest als in- of verkoper voor een energie en/of verkeersbedrijf, voordat hij bij de RAD aan het werk ging. Deze ervaring kon hij goed gebruiken in zijn verdere loopbaan.
Nuttige tip!
Update zoektocht
Afgelopen week een hoop gebeurt:
Het bezoek aan het Nationaal Archief kan nog niet doorgaan. De nieuwe afspraak staat op de agenda voor 20 oktober 2021.
Het BHIC is tot zeker 28 mei gesloten. Hier wil ik een aantal documenten kunnen inzien zien over Vught in de Tweede Wereldoorlog.
NIMH in Den Haag voorlopig ook gesloten, heeft documenten over de Standarten, die in Nederland gevestigd waren. Mogelijk vind ik daar nog ded nodige informatie voor mijn zoektocht.
Deze week ben ik benaderd door iemand die een biografie schrijft over Allard August Weddepohl in opdracht van het Vught's museum. Ben benieuwd naar het resultaat. In de fotocollectie van mijn grootmoeder heb ik informatie die wellicht interessant kan zijn.
Mijn website heb ik aangepast mbt privacy regelgeving.
Weblinks
Verwijzingen naar websites:
Meer info project Westwall, een beschrijving met foto's over dit project waaraan door RAD-afdelingen werd gewerkt.
Een toelichting op de samenstelling van een 'Gruppe', zie de website van Volksgrenadiere.
De standaard KStN = 'Kriegsstärkenachweisungen'. De KStN bepaalde in de Wehrmacht en Waffen-SS hoeveel posities er waren voor officieren, onderofficieren, manschappen en ambtenaren in de eenheden. Het specificeerde ook de uitrusting met voertuigen, rij- en trekdieren en wapens.
Een uitgebreide lijst met afkortingen, te downloaden via deze link.
Nawoord
De blog wordt wereldwijd goed gelezen, met dank aan diverse publicaties van het CBG en Werkgroep Herkenning. De werelddelen Afrika en Zuid-Amerika zijn nog niet op de hoogte van de blog, wie weet ooit. De biografie over Allard August Weddepohl, die in opdracht van het het Vught's museum wordt uitgevoerd is interessant. Dat levert mogelijk nieuwe feiten op over het leven van de helaas veel te vroeg overleden eerste echtgenoot van mijn grootmoeder. Wordt vervolgd!
Dank!