Brief uit SS-Heim (mei 1941)

Mijn grootmoeder Margaretha is zwanger achtergebleven in Vught.

Na het vertrek van Günter kregen de bewoners van de Theresialaan inkwartiering. Ook bij Margaretha werden twee soldaten ondergebracht, zo valt te lezen in haar CABR-dossier. Deze zijn gebleven tot half december 1940.

"Hiervan waren nog wel eens een paar soldaten bij mij op bezoek, doch verder ook niets."

Günter is dan bezig met het regelen van een onderkomen waar ze kan bevallen, maar dat ging niet zomaar. Dan ontvangt Margaretha eind mei een brief uit Steinhöring.

De houding van Nederlanders ten opzichte van de bezetter veranderd in deze periode. Er is op dat moment geen contact met haar oudere broer Jack, die net een nieuw sigarenmagazijn heeft in Rotterdam.

Unbekannten Aufenthalt

Günter wordt verplaatst naar het Oosten om weer aan het werk te gaan als Führer bij de Reichsarbeidsdienst (RAD). Ook moet hij zich verantwoorden voor 'unbekannten Aufenthalt'.

Bij terugkomst in Duitsland bij RAD-kamp 3/103 Pfaffendorf volgt een onderzoek naar Günter. Hij moet zijn 'Mitgliedsbuch' inleveren. Volgens de regels opgesteld door de Gauleitung Sachsen (april 1938, bladzijde 296) moesten Duitse soldaten adreswijzigingen melden. Günter heeft dit niet gedaan en ook heeft hij niet aan zijn verplichting voldaan om contributie aan NSDAP over te maken in de periode dat hij in Vught zat bij de Waffen SS Totenkopf Standarte 4.

In de buurt van RAD-kamp bewoonde de familie van Günter een woning aan de Friedrichsweg Ober-Schreiberhau in het Reuzengebergte. Ook blijkt dat Günter op 23 mei 1939 getrouwd is met de bijna 10 jaar jongere Margarete en een dochter Ingrid (1 jaar) heeft.

Deze plek in het Reuzengebergte is tegenwoordig onderdeel van Polen, Szklarska Poręba.

Op 10 april 1941 kreeg hij het boekje weer terug. Hij woonde toen op het adres in Zwickau op de Stiftstrasse 2.

N.B. Zou vandaag de dag 3 uur en 10 minuten rijden tussen Szklarska Porenba en Zwickau.

Na betaling van de achterstallige contributie kon hij ervoor zorgen dat mijn grootmoeder Margaretha terecht kon in de Lebensbornkliniek 'Heim Hochland' in Steinhöring.

Margaretha ontvangt een brief op 9 mei 1941, bijna 1 jaar na de Duitse inval en het overlijden van haar echtgenoot Allard August Weddepohl, de Huzaren regiment motorrijder.

Houding veranderd

In deze periode veranderd de houding in Nederland ten opzichte van de Duitse bezetter vanwege de maatregelen die worden ingesteld. Zo moeten alle joodse inwoners van Nederland op 10 januari zich laten registreren. Ook wie slechts één joodse voorouder heeft gehad, dient zich te melden. Zij moeten daartoe één gulden betalen, en de Nederlandse Bioscoopbond ontzegt Joden toegang tot de bioscoop.

Niemand weet of de zwangere Margaretha dit meekrijgt op haar 28e verjaardag op 26 januari.

Op Duits bevel wordt op 13 februari uit de Amsterdamse joodse burgerij een zogeheten Joodse Raad geformeerd. Men sprak af dat de Raad in 'hoofdzaak een uitvoerende en overbrengende taak zal hebben, doch geen verantwoordelijkheid kan dragen voor de opdrachten die hij heeft over te brengen'. Ook werd gesteld dat men niet zo ver kan gaan 'voor de joden oneervolle opdrachten te aanvaarden.'

Deze maatregelen én uit protest tegen twee razzia's wordt in Amsterdam op 25 februari, de Februari-staking georganiseerd. De staking wordt hard neergeslagen: er vallen hierbij negen doden en vierentwintig zwaargewonden.

Op 9 april 1941 bezetten VS Groenland...

Vanaf 1 mei mogen in Nederland Joden niet meer in schouwburgen en bioscopen komen, uitgezonderd de zogenaamde joodse theaters. Daar mogen dan weer geen ariërs komen.

Adolf Hitler geeft vervolgens op 13 mei instructies voor Operatie Barbarossa aan de leiding van de Wehrmacht. Wehrmachtsoldaten krijgen vrije hand om actie te ondernemen tegen Sovjetburgers die ervan verdacht worden zich tegen de Duitsers verzetten, inclusief moord en represailles.

Brief SS Lebensborn-kliniek Heim Hochland

Op 9 mei 1941 ontvangt Margaretha een brief van SS-Heim Hochland. Op 13 mei ontvangt zij er weer een, omdat Günter dan het juiste adres heeft doorgegeven. Ze is dan ongeveer 7,5 maand zwanger. In deze brief krijgt ze instructies voor de reis naar München, waar ze op het station zal worden opgewacht om door te reizen naar de Lebensborn kliniek in het nabij gelegen dorpje Steinhöring. Ze wordt verzocht een foto op te sturen, zodat ze haar bij aankomst kunnen herkennen. Om deze reis te kunnen maken krijgt ze op 23 mei 1941 van de Sicherheitsdienst in Den Bosch, aan de Wolvenhoek 7, een certificaat (='Bescheinigung') dat ze mag reizen naar Duitsland.

Brief SS-Heim 9 mei 1941

Brief met briefhoofd Lebensborn e. B., Heimataufnahmeabteilung d.d. 9 mei 1941

Betr.:  Ihre Heimaufnahme

Sehr geehrte Frau Weddepohl,

der Vater des von Ihnen Erwarteten Kindes, Feldmeister Günter Kneisler, hat mich gebeten, Ihnen helfend zur Seite zu stehen.

Um diese Hilfe möglichst rasch verwirklichen zu können, halte ich es für das Beste auf einen zeitraubenden Schriftwechsel zu verzichten und alles Notwendige durch eine mündliche Rücksprache zu klären. Ich bitte Sie daher, schon in den nächsten Tagen nach München zu kommen. Von hier aus könnte dann Ihre Aufnahme in das in der Nähe gelegende Lebensbornheim “Hochland” erfolgen.

Da Ihnen auf Grund Ihrer finanziellen Verhältnisse die Bestreitung der Fahrtkosten vielleicht Schwierigkeiten macht, lasse ich Ihnen heute einen Betrag von RM 70,- überweisen. Ich hoffe, dass Sie damit die Fahrtkosten und darüber hinaus sonstige Reiseausgaben bestreiten können. Lassen Sie sich bitte auf Ihrer Bahnstation die Zugverbindung sagen und teilen Sie mir dann gleich mit, wann Sie in München eintreffen, damit Sie hier am Bahnhof abgeholt werden können. Um Sie auf dem Bahnhof leichter erkennen zu können, wäre ich Ihnen dankbar, wenn Sie mir ein Lichtbild von sich übersenden würden.

Alles was Sie an Urkunden und amtlichen Papieren in Händen haben, besonders Ihre Geburtsurkunde, bringen Sie bitte mit. Von dem auf dem beigefügten Merkblatte aufgeführten Wäsche- und Kleidungsstücken nahmen Sie bitte alles das mit, was Sie haben.

Ich würde mich freuen, Sie bald hier begrüssen zu können und hoffe von Ihnen in den nächsten Tagen eine Nachricht zu erhalten.

Mit den besten Grüssen und

Heil Hitler!

Im Auftrage:

gez. Selmer

Brief 2 SS-Heim 13 mei 1941

Zelfde brief met extra toelichting, d.d. 13 mei 1941

Sehr geehrte Frau Weddepohl,

leider wurde mir erst heute durch den Feldmeister Günter Kneisler Ihre genaue Anschrift bekanntgegeben.

Es ist anzunehmen, dass Sie meinen Eilbrief vom 9.5.41 nicht erhalten haben. Ich übersende Ihnen daher diesen Brief in der Anlage nochmals abschriftlich.

Im übrigen hoffe ich recht bald wieder von Ihnen zu hören und begrüsse Sie mit

Heil Hitler!

Im Auftrage

[handtek. Selmer]

Bescheinigung 23 mei 1941

Verklaring van de ‘Befehlshabender Sicherheitspolizei und des SD für die besetzten niederl. Gebiete Aussenstelle Hertogenbosch’ d.d. 23.5.41

B e s c h e i n i g u n g

Die niederl. Staatsangehörige Frau Margarete Weddepohl, wohnhaft in Hertogenbosch (Niederlande) reist nach München zur Aufnahme in ein SS-Heim.

Es wird gebeten, Ihr ggfl. Schutz und Hilfe zu gewähren.

Der Aussenstellenleiter:

[stempel] [handtekening]

SS-Hauptsturmführer

Eind mei en hoogzwanger stapt Margaretha op de trein vanuit Den Bosch, met haar geboorteakte op zak en een koffer met spullen, naar München...

Bronnen en weblinks

Voor deze blog diverse bronnen gebruikt:

• Google Maps en Google Translate

• Wikipedia gebeurtenissen jan-mei 1941.

• Overgetypte CABR-dossiers van mijn grootmoeder Margaretha uit het Nationaal Archief

• Digitale kopieën van het dossier Günter uit het Bundesarchiv

• Erfgoed 's-Hertogenbosch - Dagelijks leven tijdens de bezetting

• Gedenkplaats Kamp Haaren - Het SD-kantoor in ’s-Hertogenbosch

Ook interessant:

• Serie 'De Joodse Raad' op NPO

Nawoord

Het Nationaal Archief en verantwoordelijk Ministerie OCW willen alle CABR-dossiers voor 8 miljard mensen online plaatsen incl. de bijbehorende dagboeken, persoonlijke brieven en mogelijk documenten uit de jaren 80.

Voor mij geen probleem, omdat ik in 2018 ben gaan zoeken naar mijn Duitse grootvader. Een aanwijzing vond ik in het CABR-dossier van mijn grootmoeder. Voor veel nabestaanden van personen die verdacht werden van collaboratie met de Duitse bezetter ligt dit wellicht anders. De meesten van 3 tot 4 miljoen nazaten in Nederland hebben geen weet van hun familiegeschiedenis en worden daar straks direct of indirect mee geconfronteerd.

Familieverhoudingen komen mogelijk opnieuw onder druk te staan, net als vlak na WO2. Destijds werden kinderen buiten gesloten dan wel gescheiden van ouders vanwege de keuzes van hun ouders met alle gevolgen van dien tijdens de rest van hun leven.

Ik hoop dat het Nationaal Archief en Ministerie van OCW verstandige besluiten hierover neemt. Het lijkt mij verstandig om de informatie eerst te ontsluiten voor diegenen die het echt willen weten en/of zich in ieder geval zelf op de hoogte kunnen stellen. Niet voor diegene die er geen belang bij hebben of die te snel oordelen.

Geef de oorlogsgetroffenen de ruimte om zelf eerst kennis te nemen van hun verhaal.