Vanaf het oorlogsjaar 1942 had de RAD slechts een ‘schimmig' bestaan in het Reich aan de rand van de Wehrmacht. De RAD ging steeds meer op in de oorlogsmachine. In welke mate de taken van Günter veranderde, hoop ik in de komende blogs te kunnen duiden. In deze blog ga ik in op het jaar 1942, het jaar dat Günter voor de 3e keer vader wordt tijdens operatie 'Fall Blau' en het jaar waarin hij een korte beoordeling krijgt.
Verder in deze blog een 'Functie RAD 1942', 'Update zoektocht' en 'Weblinks'.
Laat me weten wat u vindt!
Functie RAD 1942
(Voor uitgebreide beschrijving kijk op de website van Feldgrau)
In de Sovjet-Unie steunden RAD-eenheden de Wehrmacht bij de massale opmars naar Moskou in 1941 en naar de Kaukasus in 1942. Zij ondersteunden bij het:
bouwen en repareren van beschadigde wegen en landingsbanen
bouwen kustversterkingen
laden en lossen van voorraden en munitie
leggen van mijnenvelden
bewaken van vitale locaties en gevangenen.
Gedurende 1942 kreeg de RAD steeds meer gemilitariseerde rollen en bleven zij jonge mannen opleiden voorafgaand aan hun dienst in de Wehrmacht. Ook kwam de Jodenvervolging in versnelling en vonden er oorlogshandelingen plaats bij de grens van Rusland en de Kaukasus.
Günter werd ingezet in Rusland en de opmars naar de Kaukasus. In 1942 waren er minstens 427 RAD-eenheden aan het Oostfront. In de gevechten namen RAD-eenheden in toenemende mate de wapens op om zowel Sovjettanks als partizanen te bestrijden.
Voor een uitgebreid overzicht van de gebeurtenissen in 1942, zie wikipedia.
Günter's verplaatsingen
Na een kort verlof en na Operatie 'Barbarossa', bevindt Günter zich op 6 januari 1942 bij RAD 2/107 Kotzenau. Hier beginnen de voorbereidingen op een offensief tegen Rusland.
Vanaf 11 maart sluit hij zich aan RAD 3/103 "Ritter vohun Schönerer", Pfaffendorf i. Rsgb, die vervolgens verplaatst worden naar de plek Landeshut.
Landeshut kwam in bedrijf als buitenkamp van Kamp Groß Rosen in juli 1944. Iemand een idee wat Landeshut was voor die tijd?
Twee maanden later, op 17 mei, wordt hij met zijn RAD afdeling ingezet bij de Wehrmacht (Heer). Op deze dag start het Duitse offensief op Charkov. De Sovjettroepen moeten zich bij Charkov terugtrekken. Een belangrijke stap in de voorbereiding voor hun zomeraanval 'Fall Blau'. Binnen enkele dagen wordt het doel bereikt en is het front oostwaarts opgeschoven tot aan de Oskol.
Opvallend feit: Majoor Joachim Reichel stort neer op 19 juni in Sovjet-gecontroleerd gebied ten noordoosten van Charkov. In de resten van zijn vliegtuig vinden de Sovjets de plannen voor het eerste deel van Fall Blau, het komende Duitse offensief. Als echter op de geplande begindatum (22 juni) weinig gebeurt omdat de aanval 6 dagen uitgesteld is, denken de Russen dat de plannen een doelbewuste vervalsing zijn. Stalin gelooft dat de echte aanval niet in het zuiden, maar in de richting van Moskou plaats zal vinden.Op 28 juni begint 'Fall Blau', het grote offensief van de Asmogendheden in de Sovjet-Unie voor dit jaar. Het voornaamste doel is het veroveren van de Kaukasus met zijn olievelden, en daartoe op te rukken in Zuid-Rusland tot aan de Wolga.
Het doorbreken van de Russische linies is opvallend gemakkelijk, en in delen van het front wordt al op de eerste dag 50 kilometer terreinwinst geboekt.
Tijdens deze operatie wordt Günter op 21 juli toegevoegd aan RAD-afdeling 5/102 Mühlraedlitz om het kommando over te nemen tijdens het offensief in de Kaukasus en Zuid-Rusland. Günter helpt het Duitse leger mee om op 23 juli, begin van Operatie 'Edelweiss' de olievelden in Bakoe te veroveren in aansluiting op 'Fall Blau'.
Kdrt.= Kommandeurtruppe?
Een paar dagen later, op 1 augustus, wordt Günter voor de derde keer vader.
In de eerste week van augustus steken de Duitse legers in opmars naar de Kaukasus de Koeban over. Ze lanceren op 9 augustus een aanval op de steden Majkop en Krasnodar in de Kaukasus en nemen een dag later Pjatigorsk in. Hier stopt de opmars om het leger te kunnen bevoorraden.
De Sovjets lanceren in september een tegenaanval ten noordoosten van Stalingrad en dat is het begin van terugdringen van de Duitsers. Op 19 november start Operatie 'Uranus', het Russisch plan om het Duitse 6e Leger te omsingelen. Een dag later lanceert het Rode Leger een offensief in de Kaukasus en op 23 november hebben de Sovjets weer orde op zaken gesteld. Uiteindelijk wordt 28 december het Duitse leger 'Heeresgruppe A' gedwongen de Kaukasus te ontruimen.
De inzet van Günter in de 'Wehrmacht' is dan al op 12 december geëindigd en wordt Günter met de RAD-afdeling naar Bolkenhain gestuurd, een werkkamp voor 'slaven', in de buurt van concentratiekamp Groß-Rosen. Günter verblijft daar tot het eind van dat jaar.
Op Wikipedia lees ik dat Bolkenhain in gebruik werd genomen als buitenkamp van Groß-Rosen in augustus 1944. Was er een verschil in functie tussen een werkkamp en buitenkamp?
Beoordeling
In het dossier van Günter vind ik een tussentijdse beoordeling door RAD.-Gruppe K 24 naar aanleiding van zijn inzet bij de Wehrmacht in de periode 17 mei 1942 tot en met oktober 1942. Oberfeldmeister Günter heeft op dat moment de rol 2. Zugführer van F2 in 6/103.
Günter wordt beschreven als een grote krachtige verschijning met een goede soldatenhouding. Goede algemene kennis; geïnteresseerd in veel dingen. Hardwerkende, gewetensvolle leider die goed in contact weet te komen met zijn mannen. Fatsoenlijk, eerlijk karakter, maar onderhevig aan onevenwichtige en sterk wisselende stemmingen. Populaire kameraad. Uit deze beoordeling blijkt ook dat hij 'überzeugter Nationalsozialist' is.
Zijn prestaties zijn goed. Hij is enthousiast om te dienen en 'einsatzbereit'. Goede interesse in de bouwplaats en vindingrijk met geïmproviseerde benodigdheden. Hij heeft ook laten zien vaardig en omzichtig te zijn als het gaat om speciale taken. Leiderschap zeer goed.
Hij is zeer geschikt voor zijn huidige functie, echter om afdelingshoofd te worden moet hij laten zien dat hij een 'größerer Beständigkeit' bereikt.
Eindconclusie van zijn beoordeling:
Im allgemeinem einverstanden. Oberfeldmeister Kneisler ist stark nervös, worauf ich seine Unausgeglichenheit zurürckführe. Sorgen um seine Zukunft und seine Familie machten ihn nervös. Zu Aufstieg in der Reihe geeignet.Aldus getekend:
Ontdekking
Op een document gedateerd 18 juni 1941 lees ik dat Günter dringend benodigd is als 'RAD. Führer'. Hij verlaat de 'Waffen-SS' en sluit zich weer aan bij de 'Reichsarbeitsdienst'.
Update zoektocht
Hieronder een korte update van mijn zoektocht:
Ik ben benaderd door Caroline Huber voor een documentaire over het verhaal van mijn grootmoeder verteld vanuit het kleinkind. De opnames starten begin november. Spannend!
Op 11 september heb ik een bijeenkomst bijgewoond over de toekomst van de Stichting Werkgroep Herkenning. De Stichting die dit jaar 40 jaar bestaat, is opgezet voor hulpverlening aan (klein)kinderen van "foute" Nederlanders.
Op 20 oktober ga ik naar het Nationaal Archief om de CABR-dossiers in te zien van mijn grootmoeder en stiefopa.
Weblinks
De volgende weblinks kwam ik tegen tijdens mijn zoektocht:
Interview met Gerda Klein die omstreeks 1942 in Bolkenhain als slaaf diende in een werkkamp (part 1 bij 49 min. over Bolkenhain).
Boek over het lot van 48 joodse burgers van Landeshut in de periode 1933 tot 1942.
Geluidloze promotiefilm voor de Reichsarbeitsdienst.
Tweede aflevering 'In de voetsporen van de wederopbouw' op zaterdag 18 september/ NPO 2. Hierin o.a. het verhaal van Monika Diederichs, kind van Duitse soldaat met Nederlandse moeder.
Gedetailleerde beschrijving van de 'Opmars naar de Kaukasus'.
Website 'Sporen van de oorlog Mill' over de slag bij Mill waar Allard August Weddepohl, de toenmalige echtgenoot van mijn grootmoeder die neergeschoten werd op 10 mei 1940. Hij overleed 2 dagen later in het ziekenhuis te Uden.
Een overzicht van belangrijke gebeurtenissen in de Tweede Wereldoorlog op wikikids.
Beknopt overzicht belangrijkste gebeurtenissen Tweede Wereldoorlog via website van 'oud Zandvoort'.
Nawoord
Het jaar 1942 is een bewogen jaar. De Jodenvervolging wordt door de Duitsers in versnelling gebracht. De mislukte aanvallen van de Wehrmacht in Zuid-Rusland zijn een keerpunt in de Tweede Wereldoorlog. Ben benieuwd wat ik nog ga tegenkomen tijdens mijn onderzoek.
Laat mij weten wat u vindt!