Onderduikers?

Volgens meerdere verklaringen in het CABR-Dossier van mijn grootmoeder Margaretha heeft zij tijdens de bezettingstijd twee onderduikers in huis gehad. Er viel mij in deze verklaringen iets op ... In deze blog neem ik jullie daarin mee, en wil ik onderzoeken of de identiteit van deze onderduikers te achterhalen is.

Verder in deze blog 'Weblinks'.

Laat me weten wat u vindt!

Tegenstrijdige verklaringen?

In het dossier van mijn grootmoeder staan een aantal verklaringen waarin zij aangeeft dat zij in bezettingstijd onderduikers in huis had. Ook komt zij met namen van deze personen. Het is onduidelijk wanneer dit exact heeft plaatsgevonden. De verklaringen lijken elkaar later tegen te spreken.

Getypt briefje met briefhoofd Militair Gezag / Militair Commissaris / District ’s-Hertogenbosch / Sectie Politie, Rapport Coebax, Vught 4-9-1945.

Context: Tijdens haar verblijf in Villa Coebax en de verhoren aldaar, verklaart Margaretha dat zij tijdens haar omgang met Günter twee onderduikers in huis had en dat hij hiervan op de hoogte was.

Tydens haar omgang met den Duitscher had zij twee onderduikers in huis nml. E.E. uit Den Bosch en B.G. uit Zeist (Minkeslaan 6). De Duitscher was daarmede bekend, doch had geen bezwaar.
Verd. is van geen party lid geweest, behalve twee maanden in Mei en Juni 1944 van de NSB. Zy bezocht nimmer de vergaderingen en voerde geen propaganda. Zy leefde geheel op zichzelf. Dit wordt in de buurt bevestigd. Zy was voor niemand hinderlyk.

Op basis hiervan lijkt het dat E.E. en B.G. ergens in de periode tussen medio mei 1940 tot begin november 1940 in haar huis aan de Theresialaan 89 ondergedoken hebben gezeten.

Proces-verbaal van het verhoor door Rechercheur der Politieke Recherche te ‘s-Hertogenbosch op 3-10-1945 omstreeks 15:45 op bureau Papenhulst in ’s-Hertogenbosch.

Context: Onderstaande passages geven duiding hoe de situatie was op het moment van vertrek Günter. Ook een gedetailleerde beschrijving over het ontstaan van de inkwartiering van Duitsers in Vught en het onderbrengen van de onderduikers op haar adres.

Eind October begin November 1940 is hij naar een andere plaats gezonden, doch heb ik hem nooit meer gezien.

Kort hierop kregen de bewoners van de Theresialaan inkwartiering, waaronder ik ook twee soldaten kreeg. Deze zijn gebleven tot half December 1940. Hiervan waren nog wel eens een paar soldaten bij mij op bezoek, doch verder ook niets.
 
Uit Duitschland terugkeerende met mijn baby, ben ik na een afwezigheid van 4 maanden, naar mijn woning te Vught teruggekeerd. De Duitschers zijn eigenlijk door de bestaande vriendschap van G.W.(geadopteerd door H.) van oorsprong Oostenrijksche, met Duitsche soldaten, die zij bij mij binnenbracht, nadat zij niet buiten kon zijn. Hiermede is de l’entree van de Duitschers in mijn woning ontstaan.
 
Na uit Duitschland teruggekeerd, heb ik mij verder met geen Duitscher ingelaten en trouwde ik op 4 augustus 1943 met Fr. Schuling. Deze G.W. was verloofd met een Vughtsche jongen, doch brak abrupt deze verloving, toen de Duitschers hier kwamen. Later na vele manipulaties, zag zij schijnbaar dat het verkeerd ging en brak zij de officieuze verloving met den Duitscher om weer een verloving aan te gaan met een Hollander, waarmede zij thans is getrouwd. Zij kwam steeds, naast mij wonende, achter het huis binnen, terwijl de Duitschers voorlangs kwamen.

Andere passage uit het proces verbaal:

Door eenige colporteurs werd ik verzocht N.S.B. te worden, en heb ik mij niet wetende wat het was aangesloten. Met Mevr. E., buren hierover sprekende, vertelde mij wat het was en heb ik oogenblikkelijk weer doen annuleren. Ik meen 2 maanden contributie betaald te hebben.

Vergaderingen heb ik nooit bijgewoond, noch eenigerlei andere samenkomsten.

Voor onderduikers B.G.en E.E., respectievelijk uit Zeist en ’s-Hertogenbosch, heb ik mijn huis disponibel gesteld als onderduikadres. Mevr. E. heeft mij gevraagd of ik mijn huis voor bovengenoemde disponibel wilde stellen, en heeft zij mij gevraagd omdat zij wist dat zij mij vertrouwen kon.

Ik neem aan dat de onderduikers weg waren toen de inkwartiering van Duitsers in haar woning begon. Ze zouden dan al voor november 1940 al vertrokken moeten zijn.

Rapport, gedateerd 23-1-1946 met daarin advies voor opheffing internering grootmoeder per 5 januari 1946.

Context: Margaretha is na verblijf van een paar maanden in de gevangenis Maastricht vrijgelaten op basis van haar verklaringen en keert terug in Villa Coebax.

Gedurende 2 maanden, Mei en Juni ’44, is verdachte lid geweest van de N.S.B. Zij heeft een kind van een Duitschen arbeidsman, die geregeld bij haar op bezoek kwam. In stuk 4 erkent zij dat tijdens de Duitse bezetting meerdere malen verschillende Duitse militairen bij haar in de woning kwamen. Haar man was bij de N.S.K.K. Echter dient ook nog vermeld dat zij haar huis openstelde voor twee onderduikers. Op last van den chef Politiedienst B.S. werd zij op 29 Oct. ’44 gearresteerd (stuk 3), welk besluit in Mei ’45 door den M.C. werd bekrachtigd (stuk 6). Den Heer H. adviseert in zijn rapport (stuk 11) tot opheffing van internering. Vrijgelaten 5 Jan. 1946.

Deel uit handgeschreven brief met stempel ‘Proc. Fiscaal ’s-Hertogenbosch ontvangen’, gedateerd Vught, 21 -6-1946.

Context: Deze brief is door Margaretha geschreven op de 5e verjaardag van mijn vader. Het lijkt op een 'vrijpleit' brief voor haar toenmalige echtgenoot, mijn stief opa, Franciscus Schuling, die sinds 4 juni 1945 in Kamp Vught verblijft.

Wellicht kan het volgende nog voor hem pleiten.
Gedurende den bezettingstijd heeft hij aan een illegaal werker, met name B.G., onderdak verleend in tijden van nood. 
Momenteel is bovengenoemde persoon in militairen Dienst, met bestemming Indië. Zijn huidigen standplaats kunt U te weten komen bij zijn meisje, nu, mijn eenigste vriendin, die in actieven dienst is bij de Koninklijke Marine. Haar adres is:
    Marva III H. v.d. V.
    Stbns. 4690059
    Huize “Aruba”
    Nieuwe Parklaan 15
    ’s-Gravenhage.

Aanname is dat het contact tussen mijn grootmoeder met Franciscus Schuling medio 1942 is ontstaan. Mogelijk dat B.G. meerdere malen onder gedoken is bij mijn Grootmoeder en zo dus ook bij Franciscus vanaf medio 1942.

Marva's voor Huize " Aruba"

De vraag is staat H. v.d. V., 'het meisje' van B.G. op deze foto en wanneer is deze foto gemaakt? Is er informatie te achterhalen bij de Koninklijke Marine?

Huize Aruba, Nieuwe Parklaan 15, Den Haag

In dezelfde brief:

Ook is een zekere E.E. gedurende eenige maanden bij ons ondergedoken geweest. Deze persoon is voor officiersopleiding naar Engeland gegaan.
Inlichtingen hieromtrent kunt U inwinnen bij zijn broer en schoonzuster, fam. T.E., Theresialaan 87, Vught.

Hopende, dat mijn pleidooi goede vruchten mag dragen, verblijf ik, U bij voorbaat dankend, met de meest verschuldigde Hoogachting,
Mevrouw M. Schuling [in andere pen toegevoegd: ‘in dossier Büller]
Villa Coebax
Hoevenschestraat 7
Vught 

Zou Franciscus ook E.E. hebben gekend? Het lijkt erop dat ook E.E. in ieder geval nog tot 1942 in Nederland een aantal maanden was ondergedoken nadat Günter in november 1940 Vught al had verlaten.

Op internet kwam ik een officiersopleiding in Engeland tegen waar E.E. wellicht naar toe zou zijn gegaan: Prinses-Irenebrigade. Na de overgave van Nederland, is het een deel van de Nederlandse militairen gelukt om uit handen van de vijand te blijven. Via Duinkerken en Brest maakten de militairen de overtocht naar Engeland waar ze in juni 1940 arriveerden. De groep bestond uit 1460 militairen afkomstig van diverse onderdelen. De grootste groep bestond uit een brigade Koninklijke Marechaussee, aangevuld met Politietroepen. Ze werden aangeduid als het "Detachement Koninklijke Nederlandse Troepen in Groot-Brittannië".

Behalve deze militairen kwamen ook andere Nederlanders naar Engeland om hun land te helpen bevrijden. Velen waren Engelandvaarder. In Nederland is deze erenaam ontstaan voor alle mannen en vrouwen die tijdens de Tweede Wereldoorlog (1939-1945) uit bezet gebied wisten te ontsnappen, met de bedoeling zich in Engeland (of ander geallieerd gebied) aan te sluiten bij de geallieerde strijdkrachten en de strijd actief aan te gaan tegen de vijand.

Wanneer maakte E.E. deze overtocht , of was hij een Engelandvaarder?

Uit proces verbaal, ter voldoening aan het verzoek van de Commissaris van Politie, afdeling Politieke Recherche te ’s-Hertogenbosch, vervat in diens schrijven d.d. 13 April 1948.

Context: Mijn grootmoeder is in 1948 met Franciscus woonachtig in Den Haag. Op verzoek van de Politieke Recherche volgt er nogmaals een verhoor. Hieronder een korte passage daaruit.

Begin 1944 is er in Vught wel eens een man woonde bij mij aan huis geweest die trachtte mij over te halen om lid der N.S.B. te worden. Wie die man is weet ik niet. Ik heb toen nog wel even in twijfel gestaan om het te doen met het doel dit lidmaatschap te gebruiken als een soort dekmantel doordat ik wel eens een onderduiker in huis had. Ik ben er echter niet toe overgegaan. Degenen die als onderduiker bij mij in huis zijn geweest zijn: E.E. zijnde een broer van mijn toenmalige buurman, en B.G. afkomstig uit Zeist. Laatstgenoemde was in mei 1940 als onderofficier in Nederlandse militaire dienst en collega van mijn eerste man.

B.G. was dus een collega van Allard August Weddepohl, hoe zou het hem zijn vergaan ?

Weblinks

Hieronder nog wat weblinks die ik tegen kwam tijdens dit deel van de zoektocht:

• Via website Wittebrugpark meer info over de Marva's.

• Filmpje over de oprichting van het Vrouwenkorps Koninklijke Nederlands-Indisch Leger op 5 maart 1944, gepubliceerd door Ministerie van Defensie.

• Website over de de 'Prinses Irene Brigade', mogelijk hebben E.E. en B.G. zich hierbij aangemeld.

• Allard August Weddepohl was lid van de Tweede Regiment Huzaren motorrijders. Een film gevonden uit 15 februari 1939 met een Defilé in Den Bosch met dit regiment. Een uitgebreide toelichting op dit regiment vindt u via BHIC.

Nawoord

Stilgestaan bij de verklaringen van mijn grootmoeder over de onderduikers. Ben benieuwd hoe het deze twee onderduikers is vergaan. Mocht u tips hebben over hoe ik hier achter zou kunnen komen, dan hoor ik dat graag.

Dank !